【中国故事】甘孜州里的“好门巴” 期待藏医药走出高原的人大代表江吉村
| ||||
---|---|---|---|---|
Атом номеры | 31 | |||
Матд?не? тышкы к?ренеше | ||||
Атомны? ?злекл?ре | ||||
Атом массасы (моляр масса) |
69,723 (1) а. м. б. (г/моль) | |||
Атом радиусы | пм | |||
Ионлаштыру энергиясе (беренче электрон) |
кДж/моль (эВ) | |||
Электрон конфигурациясе | ||||
Химик ?злекл?ре | ||||
Ковалент радиусы | пм | |||
Ион радиусы | пм | |||
Электр тиск?релеге (Полинг буенча) |
||||
Электрод потенциалы | ||||
Оксидлашу д?р???се | ||||
Матд?не? термодинамик ?злекл?ре | ||||
Тыгызлык | 5,91 г/см3 | |||
Моляр ?ылы сыешлыгы | Дж/(K·моль) | |||
?ылы ?тк?р?челек | Вт/(м·K) | |||
Эр? температурасы | K | |||
Эр? ?ылылыгы | 29,8 кДж/моль | |||
Кайнау температурасы | 2403 K | |||
Парга ?йл?н? ?ылылыгы | кДж/моль | |||
Моляр к?л?м | см3/моль | |||
Матд?не? кристаллик р?ш?тк?се | ||||
Р?ш?тк? т?зелеше | ||||
Р?ш?тк? параметрлары | ? | |||
Дебай температурасы | K |
Галлий (лат. Gallium, Ga) — Менделеевны? периодик таблицасыны? 4 период, 13 т?ркем элементы. Т?ртип номеры - 31. Атом номеры 31. Гади матд? галлий — йомшак уалучан металл, к?м?шсу-ак (башка м?гл?матлар буенча ачык-соры) т?с бел?н з??г?рсу т?ст?.
Символы
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Галлий элементыны? символы — Ga (Галлий дип укыла).
Тарихы
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Галлийны? барлыгы Д. И. Менделеев тарафыннан ф?нни яктан фаразланган булган. 1869 елда химик элементларны? периодик системасын т?зег?нд?, ул ?зе ачкан периодик законга нигезл?неп, ?ченче т?ркемд? билгесез элементлар — алюминий ??м кремний аналогларына (экааллюминий ??м экасицилий) вакантлы урын калдырган була.[1]
Атап ?йтк?нд?, 1870 елды? 11 декабренд? (иске стиль буенча 29 ноябрьд?) чыккан м?кал?д? Менделеев экааллюминий атом авырлыгы — 68-г?, чагыштырма авырлыгы 6 г/см3якын. Металл торышында металл ?и?ел эрияч?к, дип к?рс?т?[2].Бераздан галлий француз химигы Эмиль Лекок де Буабодран тарафыннан ачыла, гади матд? р?вешенд? б?леп алына ??м ?йр?нел?.
Менделеев басылып чыккан докладтан я?а элементны? тасвирламасыны? элегр?к ул тасвирлаган экаалюминийга туры кил?ен ачыклый. Бу хакта ул Лекок де Буабодранга хат юллаган, ул я?а металлны? чын тыгызлыгы 4,7 г/см<sup>3</sup> т?гел, 5,9—6,0 булырга тиеш дип белдерг?н. Тикшер? Менделеевны? хаклыгын к?рс?т?.
Исемене? килеп сыгышы
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Поль Эмиль Лекок де Буабодран элементны ?зене? Ватаны Франция х?рм?тен? латин атамасына ярашлы— Галлия (Gallia)[3] дип атый. Элементны? Франция х?рм?тен?, аны? исеме Римдагыча аталуы турында х?б?р халыкта зур куаныч уята.
Табигатьт?
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Галлийны? ?ир кабыгында уртача нисб?те ?19 г/т. Галлий — ике геохимик табигатьк? ия булган типик элемент. Аны? т?п токым барлыкка китер?че элементлары (Al, Fe ?.б.) бел?н кристаллохимия ?зенч?лекл?ре якын булу ??м алар бел?н изоморфизм м?мкинлеге ки? булу с?б?пле, кларкыны? ярыйсы зурлыгына карамастан, зур тупланулар барлыкка китерми. Т?б?нд?ге минералларда галлий к?п очрый:сфалерит (0—0,1 %), магнетит (0—0,003 %), касситерит (0—0,005 %), гранат (0—0,003 %), берилл (0—0,003 %), турмалин (0—0,01 %), сподумен (0,001—0,07 %), флогопит (0,001—0,005 %), биотит (0—0,1 %), мусковит (0—0,01 %), серицит (0—0,005 %), лепидолит (0,001—0,03 %), хлорит (0—0,001 %), кыр шпатлары (0—0,01 %), нефелин (0—0,1 %), гекманит (0,01—0,07 %), натролит (0—0,1 %). Ди?гез суында галлий концентрациясе 3×10?5 мг/л[4].
Ятмалары
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]Галлий ятмалары К?ньяк-К?нбатыш Африкада, Р?с?йд?, БДБ илл?ренд? билгеле.
?д?бият
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- Галлий// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 5-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Шека И. А, Чаус И. С, Мнтюрева Т. Т. Галлий. К., 1963;
- еремин Н. И. Галлий. М., 1964;
- Рустамов П. Г. Халькогениды галлия. Баку, 1967;
- Дымов А. М., Савостин А. П. Аналитическая химия галлия. М., 1968;
- Иванова Р. В. Химия и технология галлия. М., 1973;
- Коган Б. И., Вершковская О. В., Славиковская И. М. Галлий. Геология, применение, экономика. М., 1973;
- Яценко С. П. Галлий. Взаимодействие с металлами. М., 1974;
- Процессы экстракции и сорбции в химической технологии галлия. Алма-Ата, 1985;
- Химия и технология редких и рассеянных элементов. Под ред. К. А. Большакова, 2 изд., т. 1, М., 1976, с. 223—244;
- Федоров П. И., Мохосоев М. В.. Алексеев Ф. П. Химия галлия, индия и таллия. Новосиб., 1977.
Чыганаклар
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
- IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2008 елны? 5 март к?ненд? архивланган. (2005).(ингл.)
Сылтамалар
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- Галлий//Большая российская энциклопедия(?ле сылтама)
- Галлий на Webelements
- Галлий в Популярной библиотеке химических элементов 2006 елны? 13 февраль к?ненд? архивланган.
Иск?рм?л?р
[?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт]- ↑ К. А. Гемпел. Справочник по редким металлам. — Рипол Классик, 2013. — 935 с. — ISBN 9785458283069.
- ↑ Менделеев Д. И. {{{башлык}}} // Журнал Русского химического общества. — Т. III. — С. 25—56. Архивировано из первоисточника 17 март 2014.
- ↑ Тамара Аросева. . — ISBN 9785457841086.
- ↑ J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965